بسته‌بندی و طراحی جعبه دارو یکی از صنعت‌های بسیار خاص در هر کشور است که با دیگر صنعت‌ها تفاوت‌های بسیار زیادی دارد.
بسته‌بندی مناسب از دارو در برابر عوامل مختلف بیرونی نظیر؛ آلودگی، رطوبت، اکسیژن، نور، دما، ویروس، باکتری و... به خوبی محافظت می‌کند. اما به این نکته دقت داشته باشید که این بسته‌بندی باید جذاب و چشمگیر نیز باشد تا به این ترتیب بتواند نظر مشتری را به خود جلب کند.
در حال حاضر ظروف یا لیبل‌های استفاده‌شده برای داروها فضای بسیار کمی در اختیار طراحان قرار می‌دهند. چراکه بر روی یک بسته‌بندی استاندارد و مناسب دارو باید اطلاعاتی نظیر؛ دستور مصرف، ترکیبات دارویی، توصیه‌های پزشک، ویژگی‌های دارو، اثرات یا عوارض جانبی احتمالی، برچسب اصالت، بارکد، وزن و... بطور کامل درج شود. در ادامه به بررسی کامل و دقیق اصول اصلی طراحی جعبه دارو می‌پردازیم، پس تا انتها با ما همراه باشید.
پیش از هر چیزی به این نکته دقت داشته باشید که یک طراحی نامناسب در هر صنعتی ازجمله صنعت بسته‌بندی دارد مشکلات بسیار زیادی به همراه می‌آورد.
بسته‌بندی و طراحی دارو ماهیت دارو را مشخص می‌کند و یک هویت خاص به آن می‌دهد. امروزه طراحی‌های مشابه در صنعت بسته‌بندی و طراحی جعبه دارو اشتباهات بسیار زیادی در هنگام انتخاب دارو ایجاد می‌کنند.
بطورکلی می‌توان گفت که بسته‌بندی و طراحی مناسب، صحیح و جذاب یک دارو موجب تمایزبخشیدن یک برند از دیگر برندها می‌شود و مشتریان را ترغیب به خرید می‌کند.
در حال حاضر برای بسته‌بندی دارو از متریال‌های مختلف و بسیاری بهره گرفته می‌شود که از رایج‌ترین و مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به بطری، کیت، بسته‌های قرص، آمپول، سرنگ و... اشاره کرد. به این نکته دقت داشته باشید که تمام متریال‌های ذکرشده بسته‌بندی اولیه دارو هستند و داروها پس از اتمام بسته‌بندی اولیه در پوشش بسته‌بندی ثانویه قرار می‌گیرند.
لازم به ذکر است که بسته‌بندی ثانویه نوعی صفحه یکپارچه مقوایی است که محل خط تا و برش آن بطور دقیق مشخص شده است. این صفحه کاملاً مطابق با استانداردهای سازمان بهداشت جهانی است و از دارو در برابر نور خورشید، ضربه، رطوبت و... محافظت می‌کند.
خوب است بدانید که صفحات یکپارچه مقوایی بسته‌بندی دارو در بازار به نام مقواهای بهداشتی شناخته می‌شوند و در گرماژهای مختلف تولید و عرضه می‌شوند.
شیشه یکی از متریال‌های قابل استفاده برای بسته‌بندی انواع دارو است. شیشه استحکام بسیار کافی جهت حفاظت از محصول در برابر رطوبت و انواع باکتری و میکروب و بطورکلی هر نوع آلودگی است. لازم به ذکر است که امروزه برای محافظت از دارو در برابر نور خورشید از شیشه‌های رنگی استفاده می‌کنند.
از دیگر مزایای استفاده از شیشه جهت بسته‌بندی داروها می‌توان به سهولت در پرکردن، قیمت مناسب و مقرون به صرفه، ظاهر شفاف و بسیار جذاب، عدم واکنش با محتوای درون بسته‌بندی و... اشاره کرد.
از دیگر متریال‌های بسته‌بندی دارو می‌توان به پلاستیک اشاره کرد. ظروف پلاستیکی نشکن هستند و به سادگی جمع می‌شوند.
از دیگر ویژگی‌های ظروف پلاستیکی می‌توان به وزن بسیار کم و اندک، قیمت مقرون به صرفه و... اشاره کرد.
درنهایت به این نکته دقت داشته باشید که ظروف پلاستیکی در حجم و ابعاد مختلف مطابق با نیاز و سلیقه مشتری تولید و عرضه می‌شوند.
ظروف فلزی از دیگر متریال‌های بسته‌بندی انواع دارو هستند که ویژگی‌های بسیاری نظیر؛ نفوذناپذیری، کاهش خطرات آلودگی، محافظت از دارو مقابل ضربه، رطوبت، نور، اکسیژن و... دارد.
از معایب استفاده از ظروف فلزی جهت بسته‌بندی مواد دارویی می‌توان به ایجاد خوردگی و درنتیجه تغییر رنگ و کاهش فواید دارو اشاره کرد.
بسته‌بندی دارو مانند بسته‌بندی دیگر محصولات اصول بسیاری دارد که در ادامه به بررسی اصلی‌ترین و مهم‌ترین آن‌ها می‌پردازیم.
اولین و مهم‌ترین اصول بسته‌بندی دارو حفاظت از محصول است. به این نکته دقت داشته باشید که بسته‌بندی باید به گونه‌ای باشد که از محصول و محتویات درون خود در برابر رطوبت، ضربه، آسیب و... به خوبی حفاظت کند.
امروزه سازمان‌های داخلی و جهانی بهداشت تأکید بسیار زیادی بر روی قابلیت تجزبه و بازیافت بسته‌بندی متریال‌های بسته‌بندی دارند، یه همین خاطر مواداولیه تولید متریال‌های بسته‌بندی باید به گونه‌ای باشد که یه سادگی و در کوتاه‌ترین زمان ممکن تجزیه شوند و به طبیعت آسیب نرسانند.
بسته‌بندی محصول باید به گونه‌ای باشد که اطلاعات مهم نظیر؛ مواد سازنده، نحوه مصرف و... بطور کامل بر روی آن درج شود. به این نکته دقت داشته باشید که هرچه این اطلاعات ساده‌تر و قابل فهم‌تر باشد میزان فروش محصول افزایش می‌یابد.
همانطور که می‌دانید محصولات مشابه و مرتبط در فروشگاه‌ها در یک قفس قرار می‌گیرند، به همین خاطر می‌توان گفت که یک بسته‌بندی مناسب و اصولی می‌تواند یک محصول را از دیگر رقبا متمایز سازد. برای مثال شما می‌توانید از طریق رنگ و فرم بسته‌بندی، فونت و سبک بسته‌بندی و... محصول خود را منحصربه‌فرد کنید.
به این نکته دقت داشته باشید که بسته‌بندی محصول موردنظر شما باید شکل و سایز استاندارد داشته باشد تا به این ترتیب ذخیره‌سازی، حمل‌ونقل و در دست گرفتن آن ساده شود.
در دنیای امروزی رعایت اصول بسته‌بندی در برندینگ اهمیت بسیار زیادی دارد، درنتیجه این امر بسته‌بندی باید کاملاً رنگی و دارای اطلاعات کامل از شرکت سازنده، توزیع‌کننده، ارزش غذایی، نحوه نگهداری، درج لوگو و... باشد. به این نکته دقت داشته باشید که این بسته‌بندی باید گرافیک خوبی نیز داشته باشد تا به این ترتیب مخاطب ترغیب به خرید شود.
کارهایی که باید پیش از طراحی جعبه دارو انجام داد:
پیش از طراحی جعبه دارو باید کارهای بسیاری انجام داد که آن‌ها را به دو دسته کلی تقسیم و گروه‌بندی می‌کنند و عبارتند از؛
• پرسش‌هایی که باید پاسخ دهید
• اطلاعاتی که باید جمع‌آوری کنید
پرسش‌هایی که باید پاسخ دهید
پیش از طراحی جعبه دارو باید به سه سوال اصلی پاسخ داد که عبارتند از؛
۱_چه دارو یا کالایی می‌فروشید؟
۲_قرار است این دارو را به چه کسی بفروشید؟
۳_این دارو از چه طریقی به مشتریان عرضه می‌شود؟
اطلاعاتی که باید جمع‌آوری کنید
پیش از طراحی جعبه دارو باید اطلاعات بسیار و مختلفی جمع‌آوری کرد که از مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به نیازهای ضروری یک برند، متن‌هایی که باید بر روی بسته‌بندی درج شوند، علائم و نشانه‌ها، سبک‌هایی که مورد پسند شما است و نیست، بودجه و... اشاره کرد.
مراحل طراحی بسته‌بندی دارو و دیگر محصولات را در هفت مرحله خلاصه می‌کنند که در ادامه به معرفی و بررسی آن‌ها می‌پردازیم.
هر بسته‌بندی از سه لایه تشکیل شده است که عبارتند از؛ بسته‌بندی خارجی، بسته‌بندی داخلی و بسته‌بندی کالا.
بسته‌بندی خارجی اولین بخشی است که مشتری آن را مشاهده می‌کند. این بسته‌بندی محصول را از عوامل آسیب‌رسان در امان می‌دارد. بسته‌بندی داخلی در دل بسته‌بندی خارجی قرار می‌گیرد و از کالا محافظت می‌کند. این بسته‌بندی بطور معمول کاغذ، فوم و... است و با پرکردن بسته‌بندی خارجی از تکان‌خوردن محصول جلوگیری می‌کند.
در حال حاضر طیف وسیعی از بسته‌بندی وجود دارد که شما می‌توانید مناسب‌ترین آن‌ها را انتخاب نمایید.
پس از مرحله طراحی نوبت چاپ می‌رسد. در این مرحله با در نظر گرفتن بودجه چاپ چاپگر مناسبی برای خود آماده کنید.
در این مرحله اطلاعاتی نظیر؛ چه کسی قرار است کالای شما را بخرد؟ این کالا در کجا به فروش می‌رسد؟ را بررسی کنید.
در این مرحله طرح بسته‌بندی موردنظر خود را سبک و سنگین کنید و تمام جوانب آن را بسنجید.
لازم به ذکر است که در این مرحله با توجه به جلوه بسته‌بندی دارو بر روی قفسه فروشگاه‌ها می‌توان طرح موردنظر را به سادگی بررسی کرد.
پیش از آنکه در رابطه با طرح بسته‌بندی تصمیم نهایی را بگیرید آن را به سهامداران و افرادی که هیچ شناختی از برند شما ندارند نشان دهید و نظرات آن‌ها را بپرسید.
با انجام این مرحله شما می‌توانید به این پرسش که طرح شما موفقیت‌آمیز بوده است یا خیر پاسخ دهید.
در این مرحله طرح بسته‌بندی خود را تصویب و نهایی کنید و فایل آن را به شکلی که مخاطب تمایل دارد به دستش برسانید.
در طراحی جعبه یک دارو باید به ابعاد آن توجه بسیار زیادی داشت. برای مثال جعبه‌ای که برای یک شربت بسیار بزرگ طراحی می‌شود با بسته‌بندی چند ورق قرص کاملاً متفاوت است. انتخاب شکل هندسی مناسب نیز از دیگر پارامترهای مهم در طراحی جعبه دارو است.
طراحی جعبه دارو دارای اصول مختلف و بسیاری است که در ادامه به معرفی و بررسی مهم‌ترین آن‌ها می‌پردازیم.
گام اول در طراحی جعبه دارو و بسته‌بندی آن برقراری ارتباط با مخاطب است. به این نکته دقت داشته باشید که طراحی باید مطابق با درخواست و علاقه مخاطبان و مشتریان انجام گیرد.
بطورکلی می‌توان گفت که نکته کلیدی و اصلی در طراحی حرفه‌ای جعبه دارو شناخت کامل بازار و مخاطبان هدف است.
علاوه بر طراحی جعبه دارو محصول یا دارو موردنظر نیز باید کاملاً یونیک و خاص باشد تا به این ترتیب بتواند توجه مشتریان را به خود جلب کند و درنهایت موجب خرید شود.
امروزه برخی شرکت‌ها و برندها گمان می‌کنند که بسته‌بندی و طراحی یونیک جعبه دارو باید یک طرح بسیار پیچیده باشد. جالب است بدانید که این طرح در برخی موارد آنقدر پیچیده است که مشتریان حتی نمی‌دانند پس از خرید چطور از آن استفاده کنند یا آن را چگونه باز کنند.
بطورکلی می‌توان گفت که جذابیت و جلب نظر مشتریان و یونیک‌بودن به معنای طراحی پیچیده نیست و طرح موردنظر باید هم یونیک و هم ساده باشد.
امروزه هر مشتری پیش از خرید هر محصول از خود می‌پرسد که این محصول چیست؟ چه برندی آن را تولید کرده است؟ نحوه استفاده از محصول موردنظر چگونه است؟ مزیت رقابتی محصول موردنظر چه چیزی است؟ قیمت دارو مورد نظر چقدر است؟ حال جالب است بدانید که مشتریان و مخاطبان برای بررسی این پرسش‌ها زمان بسیار اندک و کوتاهی صرف می‌کنند. به این ترتیب می‌توان گفت یکی دیگر از اصول اصلی طراحی جعبه دارو پاسخ به تمام سوالات احتمالی مشتریان یا مخاطبان در کوتاه‌ترین زمان ممکن است.
امروزه برخی برندها و شرکت‌ها ازجمله شرکت‌های تازه‌کار با هدف جلب نظر مشتری عکسی که بر روی بسته‌بندی محصولات درج می‌کنند با واقعیت کاملاً متفاوت است. به این نکته دقت داشته باشید که با انجام این امر مشتریان کاملاً ناامید می‌شود و درنهایت محصول موردنظر مقبولیت خود را از دست می‌دهد.
طراحی جعبه دارو مانند طراحی دیگر محصولات باید برای هر محصول منحصربه‌فرد باشد و با دیگر محصولات تفاوت‌های عمده‌ای داشته باشد.
همانطور که می‌دانید بسته‌بندی و طراحی جعبه دارو همان چیزی است که مخاطب در گام اول آن را مشاهده می‌کند و اگر به اندازه کافی جذاب باشد مخاطب نسبت به خرید آن اقدام می‌نماید.
مطابق با اصول طراحی و بسته‌بندی دارو بخش جلویی جعبه دارو باید جذب‌کننده مشتری باشد و آن را به خرید ترغیب کند. در بخش پشتی جعبه دارو باید تمام اطلاعات مهم و مزایای رقابتی با فونت خوانا و اندازه مناسب، به شکل مختصر و مفید درج شوند. به عبارت دیگر می‌توان گفت بخش جلویی و پشتی جعبه دارو باید متفاوت باشد و اطلاعات مطابق با استانداردهای موجود بر روی آن‌ها درج شوند.
جمع‌بندی
در مطالب فوق به بررسی اصول اصلی طراحی جعبه دارو پرداختیم.
همانطور که گفتیم بسته‌بندی و طراحی جعبه دارو موجب حفاظت از دارو در برابر عوامل بیرونی نظیر؛ رطوبت، لک، روغن، گردوغبار، ویروس، باکتری و بطورکلی هر نوع آلودگی است. بسته‌بندی در ترغیب نظر مشتری و درنتیجه افزایش فروش محصول نیز بسیار موثر است.
در طراحی جعبه دارو باید نکات بسیار زیادی را در نظر داشت که از مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به طراحی ساده و جذاب، صداقت، برندینگ‌سازی و ترغیب مشتری، شناخت خوب، طراحی جذاب جلو و پشت طراحی جعبه دارو، شناخت خوب از مشتری، یونیک و خاص‌بودن و... اشاره کرد.
واحد تحقیق و توسعه مجتمع چاپ و بسته بندی کیان مهر