بسیاری از افراد در زمان خرید توجه ویژه‌ای به کاتالوگ و بسته بندی دارو دارند. بخش زیادی از جزییات و اطلاعات مربوط به دارو در این قسمت‌ها درج می‌شود. امروزه مصرف داروهای مختلف در بین مردم افزایش پیدا کرده است. شیوع بیماری‌های جدید، انجام مراقبت‌های بیشتر، اهمیت بیشتر سلامتی، عدم استفاده از روش‌های سنتی و خوددرمانی و ... از عواملی هستند که سبب شده تا تمایل به خرید داروهای رسمی و مجوز‌دار افزایش یابد. داروهای مجاز باید قوانینی را طراحی در کاتالوگ و بسته بندی دارو رعایت کنند. این قوانین از طرف سازمان‌های مربوط و نهادهای نظارتی ابلاغ می‌شود و در صورتی که شرکت تولیدکننده نسبت به رعایت کردن آن‌ها بی‌توجه باشد، ممکن است خسارت‌ها و جریمه‌های سنگینی به آن‌ها تحمیل شود. همچنین قید نکردن برخی از اطلاعات یا عدم رعایت ضوابط بسته‌بندی می‌توان به منزله استاندارد نبودن یا غیرمجاز بودن دارو قلمداد شود. در نتیجه رعایت نکات مربوط به طراحی کاتالوگ و بروشور دارویی اهمیت بسیار زیادی دارد. در این مطلب قصد داریم تا برخی از نکات مهم در طراحی کاتالوگ و بروشور دارویی را در ایران بررسی کنیم.
فهرست مطالب:(با کلیک بر روی هرعنوان به توضیحات بیشتر هدایت شوید)
 |
 |
می‌توان گفت اهمیت کاتالوگ و بسته بندی دارو بر کسی پوشیده نیست. در درجه اول بسته‌بندی مناسب دارو از خطراتی مثل فاسد شدن و تغییرات شیمیایی در امان نگه می‌دارد. همچنین برخی از داروها باید تحت شرایطی خاصی نگهداری شوند. برای مثال شربت‌ها باید در جعبه‌هایی باشند که دچار لغزش و شکستگی نشوند. از همین رو بسته‌بندی در درجه اول نقش حفاظت از محصول را دارد.
به علاوه برخی داروها باید در شرایط دمایی و رطوبتی خاصی نگهداری شوند. گاهی تغییرات شیمیایی داروها منجر به از بین رفتن خواص ماده می‌شود و گاهی هم می‌تواند اثرات زیان‌باری داشته باشد. در نتیجه بسته‌بندی دارو می‌تواند یک عامل کلیدی در حفظ سلامتی بیمار باشد.
در درجه دوم کاتالوگ و بسته بندی دارو مشخص‌کننده محتویات ماده درمانی است. گرچه داروها باید از داروخانه‌های معتبر تهیه شود و در زمان خرید پزشک و مسئول داروخانه نسبت به محصول اشراف دارد اما ممکن است نیاز باشد در طول استفاده مشخصات توسط بیمار یا سایر افراد بررسی شود.
بنابراین باید جزییات کاملی از اطلاعات محصول در کاتالوگ و بسته بندی دارو موجود باشد تا بتوان برای پاسخ سوالات به آن مراجعه کرد. همچنین برخی از داروها دارای انواع مختلفی هستند و صرفا شکل و ابعاد بسته‌بندی نمی‌تواند مشخص‌کننده تمام جزییات یا تفاوت‌ها باشد. در مرحله آخر باید به مزیت‌های رقابتی کاتالوگ و بسته بندی دارو اشاره کرد. امروزه در صنعت داروسازی رقابت زیادی بین شرکت‌های مختلف وجود دارد.
قطعا کیفیت یک دارو به ماده شیمیایی و تاثیرگذاری در روند بهبود بستگی دارد اما کاتالوگ و بسته بندی دارو می‌تواند نظر مراجعه‌کننده را نسبت به بررسی و خرید محصول جلب کند. بنابراین بسته بندی و کاتالوگ مناسب می‌تواند هم در زمان خرید و هم در زمان استفاده به بیمار و مراجعه‌کننده کمک کند.
یکی از موارد مهمی که در حوزه بسته بندی دارو باید به آن توجه کرد، جنس مقوا بسته بندی است. کارتن‌هایی که برای بسته‌بندی دارو مورد استفاده قرار می‌گیرد باید در برابر عوامل جوی و رطوبت مقاومت داشته باشند. از زمان تولید دارو در کارخانه تا رسیدن محصول به دست بیمار، دارو در مکان‌های مختلفی حضور خواهد داشت و تحت عوامل گوناگونی قرار می‌گیرد. البته که محل نگهداری دارو باید ضوابط و شرایط خاصی داشته باشد اما باید به این نکته دقت داشت که آگاهی و کنترل این عامل در دست بیمار یا کارخانه سازنده دارو نخواهد بود. بنابراین بهتر است نکات بهداشتی و ایمنی تا میزان حد امکان رعایت شود تا خسارات مالی و جانی به حداقل برسد.
| بیشتر بخوانید: الویت مطالب در بروشور به چه صورت است؟ |
 |
یکی از بهترین مقواهایی که بدین منظور استفاده می‌شود، کاغذ ایندربرد است. علاوه بر این کاغذ، از جعبه‌های لمینتی، مقوای پست طوسی و حتی ظروف پلاستیکی استفاده می‌شود. باید دقت داشت که تنها پوسته و جعبه خارجی یک دارو نمی‌تواند به طور کامل از ماده درمانی محافظت کند. به همین دلیل از لایه‌های کاغذی، آلومینیومی و گاهی از لایه‌های نازک پلی‌اتیلن برای مقاوم‌سازی جعبه‌ها استفاده می‌شود. در ادامه همراه ما باشید تا با نکات استفاده از ظروف پلاستیکی، شیشه‌ای و فلزی در بسته بندی دارو آشنا شوید
بسیاری از شرکت‌های داروسازی از ظروف پلاستیکی، شیشه‌ای و فلزی برای بسته‌بندی دارو استفاده می‌کنند. این ظروف هر کدام خواص و قابلیت‌هایی دارند و در برخی موارد استفاده از آن‌ها ضروری است. برای مثال ظروف پلاستیکی در مقابل ضربات مقاومت بسیار خوبی دارد و اصطلاحا نشکن هستند.
ظروف پلاستیکی
در نتیجه برخی از داروها که در اثر پخش شدن ماده شیمیایی ممکن است خسارت مالی و جانی مختلفی ایجاد شود، بهتر است در بسته‌بندی از ظروف پلاستیکی استفاده کنند.
از دیگر مزیت‌های ظروف پلاستیکی می‌توان به سبکی این ماده اشاره کرد. این موضع بیشتر برای شرکت‌های سازنده اهمیت خواهد داشت. سبک بودن داروهای حمل و نگهداری آن‌ها را ساده‌تر خواهد کرد.
ظروف شیشه‌ای مقاومت بسیار خوبی در برابر رطوبت دارند. به همین دلیل از این ظروف برای داروهای حساس در برابر رطوبت استفاده می‌شود. برخی از داروها نیز در برابر نورهای روشن حساسیت دارند. از همین رو از شیشه‌های تیره برای طراحی کاتالوگ و بسته بندی دارو استفاده می‌شود. به طور کل فرایندهای ساخت شیشه نسبت به پلاستیک هزینه کمتری دارد.
در نتیجه شرکت‌های داروسازی ترجیح می‌دهند تا حد امکان از ظروف شیشه‌ای برای بسته‌بندی ماده شیمیایی استفاده کنند. از معایب ظروف شیشه‌ای می‌توان به آزادسازی مواد قلیایی اشاره کرد. برخی از داروها در مجاورت شیشه واکنش‌های قلیایی دارند. به همین دلیل نمی‌توان از ظروف شیشه‌ای برای طراحی کاتالوگ و بسته بندی دارو تمام مواد درمانی استفاده کرد.
| بیشتر بخوانید: چگونه یک بروشور دارویی کاربردی و جذاب طراحی کنیم؟ |
فلز نفوذناپذیر است و خطرات مربوط به آلودگی‌ها را کاهش می‌دهد. همچنین به نسبت شیشه، فلز یک ماده انعطاف‌پذیر محسوب می‌شود. علاوه بر این فلزها در برابر ضربه و رطوبت دچار نقص نمی‌شوند و می‌توانند مقاومت خوبی از خود نشان دهند. در حقیقت فلزی ماده‌ای است که برخی از خواص شیشه و برخی از خواص پلاستیک را دارد. معمولا از ظروف فلزی برای بسته‌بندی‌های دو مرحله‌ای استفاده می‌شود.
قطعا تا به امروز مواد غذایی زیادی را از فروشگاه‌ها و سوپرمارکت‌ها خریداری کرده‌اید. در همان ابتدا بسته‌بندی مواد غذایی نظر شما را جلب خواهد کرد. شرکت‌های تولیدکننده مواد غذایی تلاش می‌کنند تا از رنگ‌های جذاب و هیجان‌انگیز برای ترغیب کردن شما به خرید استفاده کنند. در صنعت مواد غذایی توجه مردم از طریق رنگ‌هایی مثل قرمز و زرد جلب می‌شود. این رنگ‌ها حس گرسنگی و هیجان افراد را تحریک می‌کند. در صنعتی پزشکی و محصولات درمانی باید از رنگ‌هایی استفاده کرد که حس سلامت و آرامش را به بیمار یا فرد مراجعه‌کننده القا کند. به همین دلیل بیشتر داروها با استفاده از رنگ زمینه سفید طراحی می‌شود. همچنین رنگ سبز نیز می‌تواند گزینه مناسبی برای طراحی کاتالوگ و بسته بندی دارو باشد. آبی آسمانی، صورتی و سایر رنگ‌های روشن می‌توانند علاوه بر ایجاد حس نشاط و آرامش، سبب زیباتر شدن بسته‌بندی دارو شوند.
البته در برخی موارد نیاز است تا طراحی با استفاده از رنگ‌های هشدار دهنده و دلهره‌آور انجام شود. این داروها معمولا در دسته مواد درمانی پرخطر قرار می‌گیرند که باید از دسترس کودکان یا مراقبان بیمار دور بماند. نکته دیگری که در رنگ‌بندی بسته‌بندی مواد درمانی باید به آن دقت داشت، قرائت آسان جزییات و محتویات متنی جعبه و کاتالوگ است. بدین منظور می‌توان از رنگ سفید برای پس‌زمینه و مشکلی یا سایر رنگ‌های تیره برای نگارش متن استفاده کرد. دقت داشته باشید خوانا بودن جزییات یکی از نکات مهم در طراحی کاتالوگ و بروشور دارویی است. در نهایت تصاویر و نمادهای چاپ شده روی جعبه و کاتالوگ باید آرامش‌بخش و هدایت‌گر باشد. استفاده از تصاویر دلخراش، نامفهوم، غیرفارسی و ... نمی‌تواند کمک زیادی به بیماران و مراجعه‌کنندگان کند.
 |
 |
یکی دیگر از نکات مهم در طراحی کاتالوگ و بروشور دارویی نگارش جزییات مربوط به دستورالعمل استفاده از دارو و گروه‌های هدف است. قطعا در زمان خرید دارو مسئول و پزشک داروخانه نکات لازم جهت استفاده از دارو را اعلام خواهد کرد.
همچنین پزشک معالج نیز معمولا دستورالعملها و نکات کلیدی را بیان می‌کند اما باز هم باید گروه‌های هدف دارو و دستورالعمل‌های استفاده روی جعبه و کاتالوگ محصول نگارش شود. اغلب این موارد به طور مختصر روی جعبه و طور مفصل روی کاتالوگ چاپ می‌شود.
ممکن است به هر دلیلی بیمار توصیه‌های پزشکان را فراموش کند یا نیاز باشد تا اطرافیان بیمار در مصرف دارو به او کمک کنند. بنابراین توضیحات کلیدی و مهم باید حتما روی جعبه و کاتالوگ نوشته شود.
یکی از نکات مهم در طراحی کاتالوگ و بروشور دارویی این است که باید ترکیبات و عوارض ماده درمانی روی جعبه و کاتالوگ قید شود. در طول زمان استفاده از دارو ممکن است بیمار دچار عوارض و مشکلات مختلفی شود. بسیاری از داروها دارای عوارض متعددی هستند. در صورتی که بیمار علت عارضه به وجود آمده را متوجه نشود،
ممکن است خطرات بسیار بزرگتری جان او را تهدید کند. بنابراین باید عوارض احتمالی دارو در زمان مصرف نگارش شود تا بیمار در صورت مشاهده مشکلات جسمی سریعا آن را با پزشک خود در میان بگذارد. در این مواقع ممکن است پزشک داروی جدید برای او تجویز کند.
برخی از افراد به مواد خاصی حساسیت دارند. همچنین در صورت مشاهده عارضه پس از مصرف دارو، باید علت به وجود آمدن ریشه‌یابی شود. یکی از راه‌های بررسی علت به وجود آمدن عارضه‌ها و حساسیت‌ها، مطالعه ترکیبات داروهای مصرفی است.
شرکت‌های سازنده دارو باید ترکیبات استفاده شده جهت ساخت ماده درمانی را روی جعبه و در کاتالوگ محصول قید کنند تا پزشک، بیمار و سایر متخصصان بتوانند نسبت به مطالعات احتمالی اقدام کنند.
از طرفی گاهی اوقات نیاز است تا داروها با یکدیگر مقایسه شود و در نهایت ماده درمانی مناسب برای بیمار انتخاب شود. بنابراین درج ترکیبات بر روی کاتالوگ و بسته بندی دارو یکی از مهمترین شرایط تولید داروهای شیمیایی در ایران است.
یکی دیگر از نکات مهم در طراحی کاتالوگ و بروشور دارویی که باید به آن توجه داشت، درج نکات ایمنی در کاتالوگ و بسته بندی دارو است. احتمالا جمله‌هایی مربوط به دور نگه داشتن دارو از دسترس کودکان را روی شربت‌ها یا جعبه‌های مختلف دیده‌اید.
برخی از این جملات جنبه عمومی دارند اما برخی نکات خاص و کلیدی هستند. برای مثال مصرف برخی از داروها برای بانوان باردار ممنوع است و در صورت مصرف ممکن است جنین دچار آسیب‌های جدی شود. همچنین بیماری‌هایی مثل دیابت، فشار خون، هموروئید و ... همراه با حساسیت‌ها و مراقبت‌های ویژه خواهد بود.
در نتیجه مبتلایان به این بیماری‌ها نمی‌توانند به راحتی هر دارویی را مصرف کنند. برخی از داروها نیز شرایط نگهداری خاصی دارند و نباید در معرض نور آفتاب، سرمای یخچال یا گرمای بیش از حد قرار بگیرند. بنابراین یکی دیگر از موارد مهمی که حتما باید روی کاتالوگ و بسته بندی جعبه دارویی قید شود نکات ایمنی، مصرف، نگهداری و موارد منع استفاده از محصول است.
| بیشتر بخوانید: نکات طلایی چاپ و طراحی بروشور برای داروهای خاص |
هیچ محصولی نباید بدون هویت بسته‌بندی شود. شرکت‌های سازنده ملزم هستند تا اطلاعات هویت حقوقی خود را روی کاتالوگ و بسته بندی دارو قید کنند. این حساسیت در صنعت داروسازی نسبت به سایر صنایع بسیار بیشتر است. داروها باید در شرکت‌ها و مراکز معتبر ساخته شده و تحت نظارت سازمان‌های حقوقی قرار گرفته باشند. چاپ لوگو و نام شرکت، درج علائم تایید سازمان‌های غذا و دارو و نهادهای نظارتی و کشور محل ساخت دارو از جمله نکات مهم در طراحی کاتالوگ و بروشور دارویی است که باید به آن توجه داشت. معمولا این اطلاعات به طور خلاصه روی جعبه و به طور مفصل در کاتالوگ بیان می‌شود.
تهیه کاتالوگ و انواع بسته بندی دارو در ایران قوانین و ضوابط خاصی دارد. به علاوه نکاتی مختلفی باید رعایت شود تا بیمار بتواند بهتر و راحت‌تر از محصول استفاده کند. همچنین می‌توان از بسته‌بندی به عنوان یک ابزار تبلیغاتی استفاده کرد تا مراجعه‌کنندگان نسبت به خرید دارو ترغیب شوند. ظرفیت‌های بسیار زیادی در حوزه کاتالوگ و بسته بندی دارو وجود دارد که می‌توان با استفاده از آن‌ها باعث افزایش فروش و رضایت بیشتر بیماران شد. باید دقت داشت که در درجه اول سلامت و آگاهی بیماران اهمیت دارد و پس از آن باید به کیفیت و پایداری دارو توجه کرد. در صورت رعایت این دو نکته می‌توان از ظرفیت‌های تجاری و تبلیغاتی کاتالوگ و بسته بندی دارو استفاده کرد.
واحد تحقیق و توسعه مجتمع چاپ و بسته بندی کیان مهر