بسته‌بندی پوششی است که تولید کننده از طریق آن از محصولاتش محافظت می‌کند و محصول را برای توزیع و رساندن ان به دست مشتری آماده می‌کند. هویت یک برند و محصول از بسته بندی آن مشخص می‌شود. بسته‌بندی به طور کلی از دو دیدگاه از جانب مشتری برسی می‌شود:
1 .فرمی بصری:در این دیدگاه مشتریان به اطلاعات,رنگ,شکل,طراحی ودیگر بیان‌های تصویری بسته‌بندی توجه می‌کنند.
2.عمکردی:در این دیدگاه جنبه صنعتی و تولیدی را در بر میگیرد مانند حفاظت,نحوه استفاده از محصول,عمرمفید کالا و ساخت بسته‌بندی مورد توجه قرار میگیرد.
در دوره‌ای زندگی می‌کنیم که تبلیغات می‌تواند تاثیر به سزایی در فروش وکسب اعتماد مشتری بگذارد حال تبلیغات می‌تواند در شبکه‌های تلوزیونی، شبکه‌های اجتماعی، بیلبوردها، بسته بندی خود محصول و... باشد. تولید کنندگان بعد از تولید محصولات وکالاها و اطمینان از کیفیت کالاها بیشتر تمرکز خود را بر روی بسته بندی محصول می‌گذارند. بسته بندی در واقع مرحله‌ای از تولید کالا می‌باشد که کالا برای رسیدن به دست مشتری اماده می‌شود. بسته بندی می‌تواند محصولات و کالای تولیدی را از خطرات احتمالی و ضربات محافظت کند و از سوی دیگربرابر نور، رطوبت، آسیب های بیولوژیکی، مکانیکی یا جعل و دستکاری مقاوم باشد. علاوه بر این بسته‌بندی با شکل ظاهری خود می‌تواند در نگاه اول مشتری نمایشی از کیفیت محصول به نمایش بگذارد.
1.حفاظت فیزیکی وآسیب‌های احتمالی: بسته‌بندی می‌تواند کالای درون آن است از ضربه‌های فیزیکی، دما و فشار به نحوه احسن محافظت کند.
2.انتقال اطلاعات: یک بسته‌بندی خوب باید بتواند نوع محصول و مشخصه‌های کالا را در اختیار مشتری قرار بدهد و ماهیت کالا را مشخص کند.
3.تبلیغات و بازار یابی: بهترین راه تبلیغات برای تولید کنندگان تبلیغ بر روی بسته‌بندی کالا است با استفاده از بسته‌بندی خاص وویژه میتوان سازی کرد و نیز میتوان با مشتری ارتباط برقرار کرد و میتوان با استفاده از شیوه‌های هوشمندانه بسته‌بندی برند خود را از دیگر برند جدا کرد.
4.سهولت در استفاده کالا و نگهداری: بسته‌بندی باید به گونه ای باشد که در حمل و نقل، توزیع، فروش، نمایش کالا، بازکردن، بستن و استفاده مجدد محصول بتوان به گونه‌ای پاسخ گوی نیاز مردم باشد.
5.امینت و مشابه سازی کالا:در بسته بندی با استفاده ار تکنولوژی میتوان از بارکد‌ها وبرچسب ها بر روی بسته‌بندی استفاده نمود تا محصول اصل از محصول تقلبی شناسایی شود.و صدمات حوزه حمل و نقل کالا و خطرا کپی برداری را کاهش داد.
6.بازیافت و آلودگی محیط زیست: بسیاری از مصرف کنندگان با توجه به شرایط وچالش های امروزه افزایش آگاهی در حفاظت از محیط زیست به بسته‌بندی سازگار با محیط زیست توجه‌ی ویژه‌ای می‌کنند.استفاده از بسته‌بندی قابل بازیافت میتوان حجم عظیمی از الودگی محیط زیست را کاهش داد و بسته‌بندی را دوباره بازیافت و از آن استفاده کرد و به چرخه تولید بازگردانند.
بسته محصولات دارویی روندی بسیار حساس وبسیار دشوار است؛ زیرا با توجه به دارو باید بسته بندی باید به گونه‌ایی بسته‌بندی بشود که دارو درون بسته بندی خود واکنش ندهد و دارو تخریب نشود.روز به روز مواد و متریال گوناگونی با استفاده از تکنولوژی برای بسته‌بندی استفاده می‌شوند.
شیشه یکی از آن موادی است که در بسته‌بندب داروها مورد استفاده قرار میگیرد. بسیاری از قرص‌ها و شربت‌ها با استفاده از ظروف شیشه‌ای بسته‌بندی شده‌اند، شیشه یک ماده غیر آلی است. ترکیبات غیر آلی آن دسته از ترکیبات هستند که از ترکیب عناصر فلزی و غیر فلزی جدول تناوبی تشکیل شده‌اند. آنها به این دلیل در بسته‌بندی داروها استفاده می‌شوند که هیچ گونه مواد بیولوژی ندارند. یعنی آنها ماده خنصی و بی اثر هستند. شیشه تماما از پوشته زمین تشکیل می‌شود,و از طرف دیگر قابلیت بازیافت را دارد و در برابر رطوبت و آب نفوزناپذیر است، ولی نور را از خود عبور می‌دهد.
ظروف پلاستیکی ظروفی نشکن و قابلیت جمع شدن و انعطاف پذیری دارند. ظروف پلاستیکی در برابر نور ورطوبت عایق هستند. ظروف پلاستیکی در برابر رطوبت و نور عایق هستند.
- حفظ اثر بخشی دارو و حفظ کیفیت دارو .
- حفظ دارو از اثرات محیطی (بیولوژیکی و فیزیکی).
- مشخص نمودن ماهیت دارو و اطلاعات و کد‌های شناسایی محصول بر روی بسته‌بندی دارو که باعث سهولت در شناسایی دارو می‌شود.
- آسان نمودن انبار کردن، فروش و حمل‌ونقل محصولات دارویی
- حفظ امنیت دار و محافظت ار دارو از جعل ، کپی برداری ودستکاری دارو و تغییر در ماهیت دارو
موادی که در بسته‌بندی اولیه و ثانویه دارو استفاده می‌شود، باید چه ویژگی‌هایی داشته باشند:
1-ممانعت و پیشگیری از نفوذ رطوبت
2- ممانعت از نفوذ گاز باید به گونه‌ای باشد که دارو را گاز‌های اکسیژن ونیتروژن محصون نگاه دارد
3-ممانعت از نفوذ مواد شیمیایی د انبار کردن داروها شرایط نگه داری بسیار مطلوب نگاه داشته می‌شود ولی گاهی امکان دارد که در حمل‌ونقل داروها با موادی مضر در ارتباط باشند که دارو را تخریب کند.
پلاستیک، شیشه و فلزات ضعف‌هایی دارند که با بسته‌بندی ثانویه این ضعف‌ها با کمک مقوا جبران می‌شوند. مقوا نوعی کاغذ ضخیم است که توانایی حفظ شکل بیشتری نسبت به کاغذ عادی دارد. از آن برای بسته‌بندی، لوازم مصرفی با عمرِ کم و همچنین برای درزبندی و بسیاری کاربردهای دیگر استفاده می‌شود. حال چرا بسته بندی مقوایی, بسته بندی مقوایی برای محصولاتی استفاده می‌شود که وزن زیادی ندارند و توزیع وزن آنها بر روی یک نقطه متمرکز نیست و محصول لبه‌های تیزی ندارد چون که وظیفه جعبه تحل وزن و فشار محصول نیست. از طرفی تولید کنندگان به دنبال کاهش هزینه نهایی کالای تولید شده هستند. به همین منظور مقوا می‌تواند پاسخ گوی نیازشان باشد.
دارو سازی در مرحله اول امری بسیار مهم است و در مرحله دوم بسته بندی ونگهداری دارو امری مهم تر است.زیرا با سلامت و بهداشت مردم به طور مستقیم در ارتباط است. داروها در مرحله اول می‌توانند بسته بندی‌های گوناگونی با توجه به شرایط نگهداری داشته باشند مانند بطری های شیشه‌ای وپلاستیکی، ورقه‌های المینیومی و... ولی تنها به همین بسته بندی ختم نمی‌شود بسته بندی ثانویه‌ای دارند که می‌تواند نظر مشتری را در مورد دارو تغییر دهد. علاوه بر جذب اعتماد مشتری باید در برابر عواملی همچون اکسیژن، نور و دیگر عوامل فیزیکی و شیمیایی محافظت نماید. علاوه بر‌آن باید اطمینان حاصل کرد از ایمنی بیمار، اثر بخشی دارو و اینکه دارو تا به دست مشتری می‌رسد تخریب نشود.با توجه به محل مصرف دارو بسته بندی های متفاوتی دارند.
به طور مثال دارویی که به دست مشتری می‌رسد نحوه بسته بندی با دارو که به بیمارستان میرود فرق می‌کند. از این رو بسته بندی دارو باید جنسی داشته باشد که بتوان بدون هیچ محدودیتی طرح‌های متفاوت و اطلاعاتی را روی آن چاپ نمود. مقوا بهترین چیز است و تمام ویژگی‌های بالا را دارد از طرفی دیگر هم به محیط زیست اسیب وارد نمیکند و به صرفه است. جعبه مقوایی دارو در برابر همه چیز نفوز ناپذیر است ولی ضعف اصلی آن دربرابر رطوبت است که با تکنولوژی و فناوری‌های جدید میتوان آن را جبران کرد.
جعبه مقوایی دارو از انواع مختلفی از مقوا ساخته می‌شوند:
1.مقوای یک‌رو(پشت طوسی)
2.مقوای دو‌رو(ایندربرد)
3.مقوای گلاسه
مقوای یک‌رو: این مقوا تنها یک روی آن را قابلیت چاپ را دارا است این مقوا برای دارو هایی استفاده می‌شوند که دارای یک بسته بندی یا پوشش محافظ باشد.کیفیت چاپ برروی این مقوا پایین است چون جنسی مات و کدر دارد.
مقوا دو‌رو:این مقوا قابلیت این را دارد که دو طرف آن چاپ نمود,و از هر دو سطح آن استفاده می‌شود این مقوا بر خلاف مقوای یک‌رو گواهی بین المللی بهداشت را دارد و میتوان به عنوان بسته بندی اصلی استفاده نمود، این مقوا مقاومتی از خود ندارد و نمی‌توان به عنوان بسته بندی اولیه محصولات حساس به شکستگی و ضربه استفاده نمود. مقوایی ایندربرد سطحی براق وشفاف دارد و کیفیت چاپ برروی آن بالا است.
مقوای گلاسه:ظاهری زیبا وبراق دارد,بیشتر برای لوازم آرایشی وبهداشتی استفاده می‌شود.این مقوا در بازار به صورت یک لایه,دو لایه وچند لایه پیدا می‌شود کاربرد این مقوا برای زمانی است که دارو به ضربه یا شکستگی حساس است. بر روی مقوای گلاسه رو‌کش براق پلاستیکی کشیده شده است تا سطحی هموار پیدا کند این مقوا از نشاسته وپلاستیک ساخته شده است که نشاسته باعث می‌شود که جوهر در همه جای مقوا به صورت یک دست پخش شود وپلاستیک باعث می‌شود که مقوا در برابر اب و رطوبت مقاوم باشد. کیفیت چاپ وجعبه‌ی مقوایی دارو تاثیر مستقیم بر ذهنیت مشتری از کیفیت دارو دارد.
چاپ بر روی جعبه‌مقوایی دارو به روش‌های زیر صورت میگیرد:
1.چاپ افست
2.چاپ دیجیتال
3.چاپ سلیک
4.چاپ برجسته
یک جعبه مقوایی دارو باید:
طراحی جعبه مقوایی دارو باید شرایط واستاندارد های بین‌المللی را دارا باشد یعنی باید از طرح ورنگ مناسب دارو برای جعبه دارو استفاده کند. بعضی مردم بعضی از داروها را با طرح ورنگ خاص خودشان می‌شناسند ودر ذهنشان جای گرفته است. طراحی و رنگ جعبه دارو در داروخانه‌ها نیز تاثیر در چینش داروها وسهولت در پیدا کردن انها دارد. رنگ‌های مختلف در طراحی جعبه مقوایی دارو معنای مختلفی دارند,به طور مثال در پس زمینه جعبه از رنگ سفید استفاده می‌شود که به معنای پاکیزگی و تمیزی است و از سوی دیگررنگ سفید جعبه های دارو به این معنا نیست که ما نمی توانیم رنگ دیگری برای جعبه ها استفاده کنیم. هیچ قاعده ی خاصی برای انتخاب رنگ جعبه های دارویی وجود ندارد. بیشتر تولید کنندگان به این خاطر از رنگ سفید استفاده می کنند.به این منظور که نوشته های درج شده بر روی جعبه ها به راحتی خوانده شوند و اشتباهی رخ ندهد و در بعضی از داروها از رنگ قرمز استفاده می‌شود که به معنی هشدار و مصرف غیر خوارکی دارو را دارد,یا در محصولات طبیعی و ارگانیک از رنگ سبز بر روی جعبه مقوایی دارو استفاده می‌شود.
در صعنت جعبه سازی برا دارو ها سعی می‌شود که بتوان به طوری جعبه مقوایی دارو را طراحی نمود که سهولت در بافتن انها در داروخانه‌ها ومشخص نمون نوع دارو شود. برای مثال رنگ‌های طیف روشن بیشتر برای داروهای دوز پایین استفاده می‌شود و برای داروهای دوز بالا بیشتر از رنگ‌های کرم و تیره استفاده می‌شود و اینها کد‌هایی بین دارو سازان وتولید کننده‌های جعبه‌های مقوایی دارو هستند. اگر این ویژگی‌های مقوا نبود استفاده از این کار بسیار دشوار‌تر و غیر ممکن نیز می‌شد.
علاوه بر طرح‌ها ورنگ‌هایی که بر روی جعبه مقوایی دارو چاپ کرد، اطلاعاتی همچون روش مصرف، شرایط نگهداری دارو، شرکت تولید کننده دارو، مقدار داروی تجویز شده، تاریخ انقضاء دارو، هشدار‌های مصرفی دارو و تعداد داروی موجود در جعبه دارو که باعث سهولت در شناخت، شناسایی و تشخیص دارو می‌شود. به طوری که درج کردن تمام این اطلاعات مهم برروی چیزی به غیر از مقوا کاری غیر ممکن و به صرفه نیست. همین امر ها است که باعث شده سهم عظیمی از بازار دارو سازی را به خود اختصاص داده است. به غیر از مصرف دارویی مقوا و کاغذ در زندگی ما نقش بسیاری دارد و بسیار ارزان قیمت است. از این رو استفاده از مقوا در کاهش تولید الودگی‌های محیط زیستی تاثیر مثبتی گذاشت. می توان مقوا را دوباره به چرخه بازیافت برگرداند. بعد از بسته بندی که دورن شرکت‌ها صورت می گیرد در دارو خانه با توجه به نسخه پزشک به همان تعداد بر برای بیمار از دوباره بسته بندی می‌شود به همین علت جعبه‌های دارو باید بتوان طوری باشد که اسیبی به دارو نرسد و دارو تخریب نشود.
بسته بندی دارو به بسته بندی ثانویه ختم نمی‌شود و باید بسته بندی ثانویه این ویژگی را داشته باشد که بیشتر تعداد دارو در بسته ثالث‌ای و بزرگ تر قرار بگیرد که باعث حمل نقل اسان دارو بشود برای حمل نقل دارو از جعبه لمینتی استفاده می‌شود جعبه های لمینتی نوعی جعبه با کیفیت بالا هستند که مخصوص بسته بندی ثالث دارو می باشند. این نوع جعبه به علت ساختاری که دارد دارای کیفیت بالایی برای نگه داری دارو است. جعبه های لمینتی از لایه‌های کاغذ، آلومینیوم و لایه‌های نازک پلی اتیلن ساخته شده‌اند و همین ساختار مقاوم سبب شده تا این نوع از جعبه های دارویی در برابر آب، نور و هوا مقاوم باشند و انتخاب مناسبی برای بسته بندی دارو شوند.
واحد تحقیق و توسعه مجتمع چاپ و بسته بندی کیان مهر