بسته‌بندی دارو شامل استانداردهای خاصی است که برای حفظ سلامت دارو در تمامی مراحل بسته‌بندی رعایت می‌شود. اصول و قواعد بسته‌بندی داروها در حفظ و نگهداری داروها کمک می‌کنند. طراحی و بسته بندی جعبه دارویی و دیگر قسمت‌های بسته‌بندی باید به گونه‌ای صورت بگیرد که با شرایط زیست‌شناختی دارو سازگار باشد. بسته بندی داروهای حساس به دما و فشار نیز باید اصول مخصوص به خود را داشته باشند.
گرما و فشار ممکن است اثرات تخریبی بر روی دارو داشته باشند. به همین دلیل اگر بسته‌بندی دارو و طراحی جعبه دارویی به نحوی صورت نگیرد که دارو از گرما و فشار درامان بماند، اثرات بدی بر روی دارو و درنهایت فرد می‌گذارد. در این مقاله قصد داریم تا اصول مربوط به نکات گفته شده و بسته‌بندی داروهای حساس به فشار و گرما را توضیح بدهیم. برای آشنایی با استانداردهای بسته‌بندی داروها این مطلب را تا انتها همراه ما باشید.
فهرست مطالب(با کلیک بر روی هر عنوان به توضیحات بیشتر هدایت می شوید)
بسیاری از داروها هستند که نسبت به دمای محیط حساس می‌باشند. هرگونه رطوبت و یا تغییرات دمایی می‌تواند بر روی عملکرد این داروها تأثیر منفی بگذارد. به همین دلیل داروها باید بسته‌بندی متناسب با شرایط شیمیایی خود را داشته باشند تا از آسیب‌دیدن آنها جلوگیری شود. نحوه نگهداری معمولاً در بسته‌بندی آنها نوشته می‌شود.
 |
 |
بیشتر داروها باید در دمای زیر 25 درجه سانتیگراد نگهداری شوند. نکات مربوط به شرایط نگهداری دارو در طراحی جعبه دارویی مورد توجه قرار می‌گیرد؛
اما چنانچه بر روی بسته‌بندی دارو اطلاعات واضحی داده نشده بود، حتماً از پرسنل داروخانه به هنگام تهیه دارو سؤال کنید.
یکی از ضروریات بسته بندی دارو و توصیه پزشکان برای نگهداری داروها، قرار ندادن دارو در نزدیکی هود، گاز و یا داخل کابینت است. نزدیکی به هرکدام از موارد گفته شده منجر به آسیب‌دیدن دارو می‌شود.
انسولین به راحتی در دماهای کمی بالا نیز قابلیت خود را از دست می‌دهد. به هیچ وجه نکات نگهداری و بسته بندی داروهای حساس به دما و فشار را بی‌اهمیت ندانید. موارد گفته شد و بر روی بسته‌بندی دارو بسیار اهمیت دارند.
کپسول، قرص، استنشاق کننده، مایعات، مواد تزریقی و موارد دیگر. پزشکی انواع مختلفی دارد و اهداف مختلفی دارد. اما یک چیز مشترک همه آنها این است که در دمای شدید خوب کار نمی‌کنند. بسته‌بندی دارو را در گرما قرار ندهید.
اگرچه ممکن است این مسئله برای یک ویتامین روزانه مهم نباشد، اما تأثیر داروی قلبی یا استنشاق کننده آسم که بسیار مؤثر است می‌تواند کشنده باشد.
همه داروها همراه با دستورالعمل‌های برچسب در مورد ذخیره‌سازی امن هستند. در طراحی و چاپ جعبه دارویی اگر نکته‌ای مهم باشد حتماً رعایت شده و بر روی جعبه نیز درج می‌شود.
بیشتر داروها باید در دمای 59 تا 77 درجه فارنهایت در یک مکان خشک و خنک نگهداری شوند. آن دامنه درجه مهم است. مواد شیمیایی و اجزای برخی از داروها در معرض دمای مختلف قابل تغییر هستند.
به عنوان مثال، داروهایی که حاوی هورمون هستند (فکر می‌کنید داروهای ضدبارداری، داروهای شیمی‌درمانی، داروهای ضدتشنج و آنتی‌بیوتیک) در معرض دمای خارج از محدوده ذخیره‌سازی توصیه شده خود عمل نمی‌کنند.
علاوه بر این، رطوبت، مانند آنچه در اکثر سرویس‌های بهداشتی دیده می‌شود، می‌تواند باعث توقف عملکرد برخی از داروها طبق آنچه در نظر گرفته شده است.
به طور مثال، وقتی نوارهای گلوکز خون در معرض رطوبت قرار بگیرند، در واقع می‌توانند قرائت‌های نادرستی انجام دهند. بسته‌بندی دارو و بسته بندی محصولات آرایشی و بهداشتی با رعایت اصول و استانداردهای لازم انجام شده است، اما نباید در شرایط رطوبت و دمای شدیدی قرار بگیرند و در این شرایط مقاوم نخواهند بود.
همچنین، بسته بندی داروهای حساس به دما و فشار هرگز نباید در معرض آفتاب قرار گیرد. هیلمن می‌گوید: "داروها نور خورشید را به‌خوبی تحمل نمی‌کنند و اگر روی طاقچه نگهداری شوند می‌توانند قدرت خود را از دست بدهند".
 |
به زبان ساده، داروهایی که به‌درستی ذخیره شده‌اند؛ ماندگاری بیشتری دارند و عملکرد بهتری دارند.
مارک هیلمن، داروسازی که به‌عنوان افسر ایمنی دارو برای Baystate Health فعالیت می‌کند، می‌گوید: درجه حرارت شدید (چه گرم و چه سرد) می‌تواند از نظر جسمی داروهای شما را تغییر داده و قدرت آنها را تحت تأثیر قرار دهد که می‌تواند برای سلامتی شما مضر باشد. بیشتر در دمای اتاق نگهداری شود.
بیشتر داروها باید در دمای اتاق بین 59 تا 77 درجه فارنهایت، در یک مکان خشک و خنک نگهداری شوند.
این نکات بر روی بسته‌بندی جعبه دارو ذکر می‌شوند. اگر مطمئن نیستید، برچسب را بررسی کنید یا از داروساز خود راهنمایی بخواهید. علاوه بر این، داروها را همیشه دور از دسترس کودکان نگهداری کنید.
هنگام مسافرت دارو را با خود داشته باشید. هنگام مسافرت، هرگز داروها را در اتومبیل خیلی گرم یا سرد رها نکنید و آنها را در صندوق عقب خود ذخیره نکنید. در حالت ایده‌آل، تمام داروها هنگام مسافرت باید در کابین اتومبیل شما نگهداری شوند.
زندگی به حمل‌ونقل ایمن و ایمن واکسن‌ها و داروها و همچنین مواد بیولوژیکی مانند پلاسما، خون، اندام‌ها و بافت بستگی دارد. بازار این نوع محصولات بسیار زیاد است.
طراحی جعبه دارویی در روند بسته‌بندی بسیار اهمیت دارد و اگر با سهل‌انگاری این مراحل طی شود، آثار مخربی بر دارو می‌گذارد.
بسیاری از این محصولات حیاتی به دما حساس هستند و باید در سیستم تأمین کنترل "زنجیره سرد" حمل شوند. همه این‌ها پیچیدگی بسته‌بندی داروها زیاد می‌کند و همراه با ارزش و اهمیت محصولات، کاهش خطر ضروری است.
دو مورد از بزرگ‌ترین خطرات موجود در زنجیره‌های تأمین داروهای حساس به دما، تقلب در اثر صدمه یا تورم حرارتی (انحراف از محدوده‌های حرارتی موردنیاز) و عدم رعایت قوانین و مقررات قابل اجرا است.
اصول زنجیره سرد
"زنجیره سرد" یک شبکه لجستیکی است که برای حفظ شرایط مطلوب در هنگام بسته‌بندی، جابه‌جایی، برچسب‌گذاری، حمل و ذخیره‌سازی اقلام فاسد شدنی طراحی شده است. هدف اطمینان از رسیدن داروهای فاسد شدنی به کاربر نهایی در یک حالت قابل استفاده است. این بدان معنی است که سیستم زنجیره سرد باید یک محدوده دما مخصوص داروهای حمل شده را حفظ کند. به همین دلیل بسته بندی داروهای حساس به دما و فشار، بسته بندی هوشمند دارویی و طراحی جعبه دارویی باید متناسب با تغییرات دمایی انجام شوند تا برای حمل‌ونقل دارو مشکلی ایجاد نشود.
تغییرات در دما را نمی‌توان برای دارو قابل‌تحمل در نظر گرفت، اما خطرات حمل‌ونقل می‌توانند زیاد باشند. دمای آسفالت فرودگاه می‌تواند در هنگام مرحله‌بندی و بارگیری به سرعت صعود کند،
با این وجود در یک ارتفاع معمول از نوع پیمایش برای هواپیما، دما می‌تواند تا 20 درجه سانتیگراد سقوط کند. بلایای طبیعی، آب‌وهوای نامناسب یا حوادث ناشی از انسان مانند تأخیر در گمرک.
یک سیستم زنجیره سرد موفق به پشتیبانی پرسنل بسیار آموزش‌دیده، تجهیزات حمل‌ونقل و ذخیره‌سازی مناسب، روش‌های مدیریتی کارآمد و بسته‌بندی مناسب و طراحی جعبه دارویی جهت کنترل دمای دارو نیاز دارد.
بسته‌بندی کنترل شده با دما (TCP) یکی از عناصر زنجیره سرد است.TCP با توجه به استانداردهای دقیق طراحی و اعتبارسنجی شده است تا داروها را در یک بازه دمایی خاص برای یک دوره زمانی مشخص نگه دارد. به عنوان مثال، بسیاری از داروها باید بین 2 تا 8 درجه سانتیگراد باقی بمانند. مواد دیگر باید منجمد بمانند. هنوز دیگران باید حالت کنترل شده دمای اتاق مانند 15 تا 25 درجه سانتیگراد را حفظ کنند.
سه نوع متداول بسته‌بندی دارو و طراحی جعبه دارویی عایق‌بندی‌شده برای حمل‌ونقل غیر فله‌ای از مواد حساس به دما، کف پلی‌استایرن منبسط شده، کف پلی یورتان (PUR) و پانل‌های عایق خلأ (VIP) هستند.
علاوه بر مواد عایق‌بندی‌شده، بازار زنجیره سرد تعداد بیماری از گزینه‌های دیگر را ارائه می‌دهد، از جمله حمل‌کننده‌های عایق‌بندی‌شده پالت، کیسه‌های عایق‌بندی (نرم)، صندوق‌های گرمایی و جعبه‌های سخت، واحدهای برودتی و سیستم‌های گرمایی فعال از جمله عایق‌های حرارتی به شمار می‌روند.
سه مورد از مبردهای رایج در زیر به همراه برخی از محاسن نسبی هر نوع ذکر شده است. به‌خاطر داشته باشید که مبردها و بسته‌بندی‌های عایق باید به عنوان یک سیستم کامل در نظر گرفته شوند.
با درک مواد عایق و مبرد، حمل‌کننده می‌تواند سیستم‌های حمل‌ونقل خاص را به درستی ارزیابی کند.
به عنوان مثال، برای دارویی که از نظر دما بسیار حساس است و نیاز به مقاومت در برابر شرایط سفر بین‌المللی و تأخیرهای احتمالی دارد، حمل‌کننده ممکن است مواد تغییر فاز را به عنوان مبرد، کولر باارزش R بالاتر مانند پلی‌اورتان یا VIP و بسته‌بندی دارو محافظ قوی انتخاب کند.
 |
 |
ارزش اقتصادی و انسانی محصولات حمل شده در سراسر زنجیره سرما بسیار زیاد است. درعین‌حال، خطرات حمل‌ونقل و قوانین نظارتی محیطی را ایجاد می‌کنند که باید با دقت مدیریت شود.
طراحی، چاپ و بسته بندی داروهای حساس به دما و فشار نقش مهمی در جلوگیری از بین رفتن گران و گاهی اوقات فاجعه‌بار محصول به دلیل گردش دما و یا آسیب رساندن به سیستم بسته‌بندی دارد.
بدانید داروی خاص شما چگونه باید ذخیره شود. اگر تهویه مطبوع در خانه ندارید، کارشناسان توصیه می‌کنند داروی خود را در یخچال نگهداری کنید (بسته به نوع دارو). برای توصیه‌های نگهداری با داروساز خود مشورت کنید.
آماده باشید در صورت قطع برق برنامه داشته باشید. به عنوان مثال برخی از داروهای تزریقی باید در یخچال نگهداری شوند.
طراحی جعبه دارو در این داروها به شکلی است که باید در دمای پایین نگهداری شود. ممکن است یک پنجره کوتاه از زمان داشته باشید تا گرما آنها را نا امن کند.
دارو را یک‌شبه حمل کنید. اگر دارو سفارش می‌دهید، همیشه حمل‌ونقل یک‌شبه را انتخاب کنید و مطمئن شوید که کسی برای تحویل گرفتن آنها در آنجا خواهد بود.
اگر کار می‌کنید، دارو را به مطب خود حمل کنید تا از نشستن در ایوان در جعبه پستی گرم جلوگیری شود.
همیشه قبل از مصرف دارو را بررسی کنید. اگر دارو به هم‌چسبیده باشد، سخت‌تر یا نرم‌تر از حالت طبیعی است، تغییر رنگ را نشان می‌دهد یا در هنگام بازکردن بطری بوی متفاوتی از حالت معمول دارد، ممکن است به خطر بیفتد و نباید مصرف شود.
اما به یاد داشته باشید، فقط به دلیل طبیعی به نظر رسیدن یک دارو، ممکن است در اثر دمای شدید آسیب‌دیده باشد. بسته‌بندی دارو شامل تمام نکات نگهداری است اما اگر نگرانی دارید، با داروساز مشورت کنید.
هیلمن گفت: "مثل همیشه، هنگام انتخاب داروهای جدید حتماً از داروساز خود بپرسید که بهترین راه برای نگهداری آنها چیست و همچنین در مورد سایر داروهایی که ممکن است در خانه داشته باشید و در مورد آنها مطمئن نیستید، سؤال کنید."
مکان‌هایی مثل کابینت و کشو برای نگهداری مواد دارویی بسیار مناسب هستند اما داروهایی مثل انسولی وجود دارد که به تغییرات دمایی شدیدا حساس هستند.
در نتیجه برای نگهداری آنها حتما از یخچال استفاده کنید. محل قرارگری دارو تاثیر زیادی بر دیر فاسد شدن و آسیب ندیدن دارو می‌گذارد.
برای بسته‌بندی دارو و طراحی جعبه دارویی تمامی مراحل برای درامان نگه داشتن دارو انجام می‌شود. به همین دلیل شما نیز به عنوان مصرف کننده نباید دارو را در شرایط نامساعد قرار دهید.
برای نگهداری و بسته بندی داروهای حساس به دما و فشار لازم است تا نکاتی را در نظر بگیرید. این نکات بر روی بسته‌بندی دارو درج می‌شوند، اما اگر که به طور دقیق مشخص نبود، بهتر است از دکتر داروخانه و یا سایر پرسنل از شرایط نگهداری دارو سؤال کنید.
طراحی بروشور دارویی و جعبه دارویی دارای استانداردها و اصولی است که در روند بسته‌بندی باید موردتوجه قرار بگیرد. داروهای حساس به دما و فشار به‌راحتی در برابر رطوبت و گرما خاصیت شیمیایی خود را از دست می‌دهند و با مصرف آنها عوارض جبران‌ناپذیری را به بدن خود مواد می‌کنید.
در هنگام تهیه دارو و نگهداری آن حتماً به نکات گفته شده در بسته‌بندی دارو دقت کنید. این نکات با‌توجه‌به خواص دارو و فرایند بسته‌بندی و تولید نوشته شده‌اند. در این مقاله موارد مهم در این زمینه را به طور کامل شرح دادیم. با استفاده از این اطلاعات، درک شرایط طراحی جعبه دارویی و در نهایت نگهداری مناسب دارو بهتر انجام می‌گیرد.
درج نحوه نگهداری دارو بر روی بسته‌بندی داروهای خاص اهمیت بسیار زیادی دارد و دارای مزایای مهمی است:
نوشتن نحوه نگهداری بر روی بسته‌بندی به مشتریان اطلاعات دقیقی در مورد نحوه استفاده از دارو فراهم می‌کند. این اطلاعات می‌تواند شامل دما، نور، رطوبت، مدت زمان نگهداری، و هر گونه دستورات خاص دیگر باشد.
داروها ممکن است حساس به عوامل مختلف مانند دما و نور باشند. اگر نحوه نگهداری داروها رعایت نشود، ممکن است کیفیت و اثربخشی داروها تحت تأثیر قرار گیرد و به نفعی نرسد.
درج نحوه نگهداری بر روی بسته‌بندی به ایمنی مصرف‌کننده نیز کمک می‌کند. اگر دارو در شرایط نادرست نگهداری شود، ممکن است خطراتی برای سلامتی مصرف‌کننده به وجود آید.
اطلاعات دقیق در مورد نحوه نگهداری داروها به مشتریان اعتماد بیشتری به محصول و برند می‌دهد. این موجب افزایش رضایت مشتریان و احتمال خریدهای تکراری می‌شود.
در صورتی که داروها در محل‌های انبارداری یا داروخانه‌ها نگهداری می‌شوند، نحوه نگهداری بر روی بسته‌بندی به پرسنل بهداشتی و داروسازی کمک می‌کند تا داروها را با دقت و در شرایط مناسب منتقل کنند.
بنابراین، درج نحوه نگهداری دارو بر روی بسته‌بندی داروهای خاص به عنوان یک ابزار ارتباطی مهم بین تولیدکننده، فروشنده، و مصرف‌کننده به کمک به ایمنی، کیفیت و رضایت مشتریان و همچنین حفظ اثربخشی داروها می‌آید.
به عنوان مثال: وقتی بر روی بسته‌بندی داروهای حساس به دما نوشته می‌شود "دمای زیر 25 درجه"، این به معنای این است که باید داروها در محیطی با دمای کمتر از 25 درجه سانتی گراد نگهداری شوند. این نوع داروها در دمای اتاق یا دمای محیطی نگهداری نمی‌شوند و نیاز به دمای پایین‌تر دارند.
برای نگهداری داروهای حساس به دما، باید این داروها را در مکانی که دمای محیط به دمای زیر 25 درجه نمی‌رسد، نگهداری کرد. این مکان معمولاً یک محیط خنک‌تر از دمای اتاق است. ممکن است نیاز به استفاده از یخچال یا فریزر باشد تا دمای مناسب حفظ شود. همچنین باید توجه داشت که دماهای بسیار پایین نیز ممکن است برای برخی داروها ضرر آور باشد، بنابراین باید دستورات نگهداری دقیق توسط تولیدکننده را رعایت کرد. در هر صورت، توصیه می‌شود که داروهای حساس به دما را در دمای مناسب نگهداری کرده و از تغییرات دمایی نامناسب جلوگیری کنید تا کیفیت و اثربخشی آنها حفظ شود.
واحد تحقیق و توسعه مجتمع چاپ و بسته بندی کیان مهر